A vitamini nedir? A vitamini eksikliğinde neler olur? Hangi besinlerde bulunur?

A vitamini nedir?

A vitamini, birçok gıdada doğal olarak bulunan, yağda çözünen bir vitamindir ve fazlası vücutta depo edilebilir.

A vitamini; “önceden oluştulmuş A vitamini (retinol)” veya “provitamin A” olarak iki formda bulunur. İlk tür olan önceden oluşturulmuş A vitamini et, kümes hayvanları, balık ve süt ürünlerinde bulunur. İkinci tür olan provitamin A, meyvelerde, sebzelerde ve diğer bitki bazlı ürünlerde bulunur. Takviye gıdalarda en sık görülen provitamin A türü, beta-karotendir.

A vitamininin vücuttaki işlevi nedir?

A vitamini normal görme, bağışıklık sistemi ve üreme için önemlidir. A vitamini ayrıca kalp, akciğerler, böbrekler ve diğer organların düzgün çalışmasına yardımcı olur.

• Bağışıklık fonksiyonu ve üreme için önemlidir.
• Kalbin, akciğerlerin, böbreklerin ve diğer organların düzgün çalışmasına yardımcı olur.
• Görme, büyüme, üreme, bağışıklık sistemi ve hücre büyümesi için gereklidir.
• Vücudun hastalıklara karşı bağışıklık sisteminin oluşumunda yardımcı olur.
• Gözlerin karanlıkta normal olarak görmesine ve alacakaranlığa alışmasına yardım eder.

Ne kadar A vitaminine ihtiyacım var?

İhtiyacınız olan A vitamini miktarı yaşınıza ve cinsiyetinize bağlıdır. Ortalama günlük önerilen miktarlar, aşağıda mikrogram (mcg)  retinol aktivite eşdeğerleri (RAE) olarak listelenmiştir.

Hangi besinler A vitamini sağlar?

A vitamini birçok gıdada doğal olarak bulunur ve süt ve tahıl gibi bazı yiyeceklere eklenir. Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli yiyecekler yiyerek önerilen miktarda A vitamini alabilirsiniz:

Provitamin A içeren sebze ve meyveler;

• Tatlı Patates (pişmiş): 100 gramda 1.043 mcg 
• Kış Kabağı (pişmiş): 100 gramda 558 mcg 
• Kıvırcık lahana (pişmiş): 100 gramda 681 mcg 
• Havuç (pişmiş): 1 orta boy havuçta 392 mcg, 100 gramda 852 mcg 
• Tatlı Kırmızı Biber (çiğ): 1 büyük biberde 257 mcg
• Ispanak (çiğ): 100 gramda 469 mcg 
• Mango: 1 orta boy mangoda 181 mcg 
• Kavun: 1 büyük dilim: 172 mcg 
• Greyfurt: 1 orta boy greyfurt 143 mcg
• Karpuz: 1 dilimde 80 mcg
• Papaya: 1 küçük papayada 74 mcg 
• Kayısı: 1 orta boy kayısıda 34 mcg 
• Mandalina: 1 orta boy mandalinada 30 mcg 
• Nektarin: 1 orta boy nektarinde 24 mcg

Provitamin A içeren sebze ve meyveler;

• Sığır Karaciğeri: 100 gramda 9442 mcg 
• Kuzu Karaciğeri: 100 gramda 7.491 mcg 
• Kral Uskumru: 100 gramda 252 mcg 
• Somon: 100 gramda 149 mcg 
• Keçi Peyniri: 100 gramda 407 mcg 
• Tereyağı: 1 yemek kaşığında 97 mcg 
• Katı Haşlanmış Yumurta: 1 büyük yumurtada 74 mcg 
• Alabalık: 100 gramda 100 mcg 
• Krem Peynir: 1 yemek kaşığında 45 mcg 
• Beyaz Peynir: 30 gramlık porsiyon başına 35 mcg

A vitamini eksikliği semptomları nelerdir?

• Ciltteki egzamaya benzeyen kuruluk
• Yaraların geç iyileşmesi
• Sivilce problemleri
• Tekrarlanan boğaz ve göğüs enfeksiyonları
• Görme bozukluğu
• Göz kuruluğu, gece körlüğü
• Doğurganlık sorunları
• Büyüme geriliği 

A vitamini besin takviyeleri nelerdir?

A vitamini, genellikle retinil asetat veya retinil palmitat (önceden oluşturulmuş A vitamini), beta-karoten (provitamin A) veya önceden oluşturulmuş ve provitamin A kombinasyonu şeklinde besin takviyelerinde bulunur. Bununla birlikte sadece A vitamini içeren besin takviyeleri de olduğu gibi çoğu multivitamin-mineral takviyesi de A vitamini içermektedir.

Yeterince A vitamini alıyor muyum?

Çoğu insan yedikleri gıdalardan yeterince A vitamini alır ve A vitamini eksikliği nadir görülür. Bununla birlikte, bazı kişilerin A vitamini eksikliği yaşama olasılığı diğerlerinden daha yüksektir:

• İlk yıllarında genellikle düşük A vitamini seviyelerine sahip olan prematüre bebekler
• Bebekler, küçük çocuklar, hamile kadınlar ve emziren kadınlar
• Kistik fibrozlu insanlar

A Vitamin Eksikliği belirtileri nelerdir?

A vitamini eksikliğinin en yaygın belirtisi, kseroftalmi adı verilen bir göz rahatsızlığıdır. Kseroftalmi, düşük ışıkta görememe durumudur ve tedavi edilmezse körlüğe yol açabilir.

A vitamininin faydaları nelerdir?

Yeterli miktarda A vitamini aşağıdaki faydalara sahip olabilir.

• Kanser riskini düşürmek:  Meyve ve sebzelerden yeterli miktarda karotenoid alımı, daha düşük akciğer kanseri riski ile ilişkilendirilmiş olup,  beta-karoten ve vitamin takviyelerinin kullanımı aynı sonuçları göstermemiştir. Yapılan bir araştırmalar, bazı A vitamini türlerinin prostat kanserine karşı koruma sağladığını , bazı beta-karotenin kolon kanserini önlemeye yardımcı olabileceğini göstermiştir.
• Tip 2 diyabet tedavisi: A vitamini türevi olan retinoik asidin, diyabetli farelerde kan şekerini normalleştirdiği bulunmuştur.
• Sağlıklı cilt ve saç: A vitamini, cilt ve saç dahil tüm vücut dokularının büyümesinde önemlidir.Ciltte ve saçta nem seviyelerinin korunmasına yardımcı olan yağ sebum üretimine katkıda bulunur.
• Yaşa bağlı görme kaybını azaltır.
• Kızamık olan çocukların daha hafif atlatmalarını sağlar.

A vitamini zararlı olabilir mi?

Bazı A vitamini türlerinin yüksek miktarda alınması zararlı olabilir. Genellikle takviyelerden veya belirli ilaçlardan çok fazla A vitamini almak; baş dönmesine, mide bulantısına, baş ağrısına, komaya ve hatta ölüme neden olabilir. Hamile kadınlarda yüksek miktarda A vitamini alımı da bebeklerinde doğum kusurlarına neden olabilir. Hamile olabilecek kadınlar yüksek dozda A vitmini almamalıdır.

Diğer yandan çok miktarda alınan beta-karoten kişiyi hasta etmese de, yüksek miktarda beta-karoten cilt rengini sarı veya turuncu yapabilir. Beta-karoten tüketimi azalınca cilt rengi normale döner.Yüksek beta-karoten alımı, fazla A vitamini almanın neden olduğu doğum kusurlarına veya diğer daha ciddi etkilere neden olmaz.

A vitamini için günlük üst sınırlar aşağıda listelenmiştir. Bu seviyeler, bir doktor gözetiminde tıbbi nedenlerle A vitamini alan kişiler için geçerli değildir.