K vitamini nedir? Hangi besinlerde bulunur? K vitamini eksikliği neden olur?

K vitamini nedir?

K vitamini, yağda çözünen bir vitamindir. Kanın pıhtılaşmasından, kesik ve yaraların iyileşmesinden sorumludur. Yeni doğan bebeklere ve ameliyat hastalarına verilmesi aşırı kanamayı önlemek için önemlidir.

K1 (filokinon) ve K2(menakinon) olarak iki farklı sınıflandırmada ele alınır. K1 vitamini koyu yeşil sebzelerde, K2 vitamini hayvansal ve fermente gıdalarda bulunur.

K Vitamininin Faydaları Nelerdir?

Vücudun, kan pıhtılaşması ve kemik metabolizmasında önemli olan bir protein ve pıhtılaşma faktörü olan protrombin üretmek için K vitaminine ihtiyacı vardır.

K vitamini, arterlerde minerallerin biriktiği mineralleşmeyi önleyerek kan basıncını düşürmeye yardımcı olabilir. Bu, kalbin vücuda serbestçe kan pompalamasını sağlar.

K vitamin içeren besin aldığınızda, kalın bağırsaktaki bakteriler onu depo formu olan K2 vitaminine dönüştürür. İnce bağırsakta emilerek yağ dokusu ve karaciğerde depolanır.

K vitamini olmadan vücut, kanın pıhtılaşması ve kemik metabolizması için gerekli olan bir pıhtılaşma faktörü olan protrombin üretemez.

Yenidoğanlara normalde kafatasında ölümcül olabilecek kanamalardan korunmak için K vitamini enjeksiyonu yapılır.

Günlük Gerekli Olan K Vitamini Dozu Ne Kadardır?

K vitamini için önerilen yeterli alım miktarı yaşa ve cinsiyete bağlıdır.. 19 yaş ve üstü kadınlar günde 90 mikrogram (mcg) tüketmesi ve erkeklerin 120 mcg alması önerilir.

K Vitamini Kaynakları Nelerdir?

K1 vitamini, lahana ve pazı gibi yapraklı yeşil sebzelerde, bitkisel yağlarda, bazı meyvelerde bulunur. K2 vitamini ise et, süt ürünleri, yumurtada bulunur.

Bazı K vitamini besin kaynakları ve içerdiği vitamin değerleri;

• 10 dal maydanoz 90 mikrogram (mcg) içerir.
• Yarım fincan dondurulmuş ve haşlanmış lahana yeşillikleri 530 mcg içerir.
• Bir fincan çiğ ıspanak 145 mcg içerir.
• 1 yemek kaşığı soya fasulyesi yağı 25 mcg içerir.
• Yarım fincan üzüm porsiyonu 11 mcg içerir.
• Haşlanmış yumurta 4 mcg içerir.

K Vitamini İçin Hangi Testler Yapılır?

Doktorunuz, antibiyotik veya kan sulandırıcı ilaç kullanılıp kullanılmaması, yağ emilim sorunu olup olmadığı, kan pıhtılaşmasının ne kadar sürdüğünü tespit eden protrombin zamanı (PT) isimli testi yapacaktır.

Protrombin zamanı uzamış ve bunun düşük K vitamini düzeylerine bağlı olduğundan kuşkulanılıyorsa sıklıkla enjeksiyon şeklinde K vitamini verilir. Kanama durur ve PT/INR normale dönerse K vitamini eksikliğinin kanamaya neden olduğu varsayılır.

Aşırı kanama ve morarma bulguları olan bir kişiyi değerlendirmek için PTT, trombin zamanı, trombosit sayısı, trombosit fonksiyon testleri , pıhtılaşma faktörü testleri, fibrinojen, ve d-dimer testleri gibi pıhtılaşma testleri de yapılabilir.

K Vitamini Eksikliğinin Nedenleri Nelerdir?

Bağırsaklarda bulunan yararlı bakteriler tarafından sentezlenmesi ve besinlerde bol miktarda bulunması nedeniyle eksikliğii çok nadir görülür. Çok uzun süreli antibiyotik kullanımı sonucu , zararlı bakteriler yanında yararlı bakterilerin de zarar görmesi nedeniyle, kc hastaları veya yağ absorbsiyon bozukluğu olan hastalarda görülebilir.

Ciddi vakalarda pıhtılaşma süresini artırarak aşırı kanamaya neden olabilir.

K vitamini eksikliğinin nedenleri 

• Kan inceltici ilaç kullanımı
• Düzenli antibiyotik ya da antikoagülan kullanımı
• Yağ emilim bozukluğu
• K vitamini açısından eksik bir beslenme
• Malabsorpsiyon sendromu olabilir.

K Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Yetişkinlerde K vitamini eksikliği nadirdir, ancak antibiyotikler gibi K vitamini metabolizmasını bloke eden ilaçları alan kişilerde veya gıda ve besin maddelerinin emilim bozukluğuna neden olan durumlarda ortaya çıkabilir. Yeni doğan bebeklerde de eksiklik mümkündür çünkü K vitamini plasentayı geçmez ve anne sütü düşük miktarda içerir. Doğumda sınırlı miktarda kan pıhtılaşma proteinleri, bebeklere K vitamini takviyesi verilmediği takdirde kanama riskini artırır.

Aşağıdakiler, bir eksikliğin en yaygın belirtileridir.

• Kolay morarma
• Yaralanmalar, enjeksiyon veya cerrahi girişim bölgelerinden aşırı kanama
• Ağır adet kanamaları
• Mide-bağırsak yolundan kanama
• İdrarda ve gaitada kan
• Yeni doğan bebeklerde cilt, burun, mide-bağırsak ve diğer kanamalar
• Yeni doğanlarda göbek kordonunun çıkarıldığı bölgede kanama,
• Tırnakların iç kısmında beliren kan pıhtılar

Daha ciddi durumlarda kafatası içindekanamalar da oluşabilir.

Yukarıda sıralanan bulgular aşağıda belirtildiği gibi riski artmış birinde oluştuğunda K vitamini eksikliğinden kuşkulanılabilir.

• Kronik beslenme veya emilim bozukluğu olanlar
• Kanser hastaları, diyaliz hastaları veya yoğun bakım ünitelerindekiler hastalar
• Uzun süreli antibiyotik tedavisi görenler

K Vitamini Eksikliğinin Neden Olduğu Hastalıklar?

• Diş eti kanaması, burun kanaması, idrarda ve dışkıda kan vb.
• Kolay yaralanma, yara ve kesiklerin daha çok kanaması
• Kadınlarda adet kanamasında artış
• Kemik yoğunluğunda azalma ve kemik kaybı
• Böbrek taşı, kemik erimesi
• Kalp ve damar rahatsızlıkları

K Vitamini Eksikliği Tedavisi

K vitamini eksikliğinin kısa süreli tedavisi genellikle ya oral takviye ya da enjeksiyon tedavisi şeklindedir. Yüksek düzeylerde alınan doğal K vitaminiyle (K1 ve K2) ilişkili sorunlar bildirilmemiştir.  Bu doğal formlar yüksek konsantrasyonlarda bile düşük bir toksisiteye sahiptir.  Ancak suda çözünebilen K3 vitamini büyük miktarlarda verildiklerinde toksik olabilmektedir. 

K vitamini eksikliği en sık karaciğer yetmezliğinde (siroz) görülür ve sirozda görülen kanamaların ana sebeplerinden biridir. Bu nedenle sirozlu hastalara belli aralıklarla, sirozlarının derecesine göre K vitamini iğnesi yaptırırlar.

K Vitamini Yüksekliği Nelere Yol Açar?

Besinlerle alınan K1 vitamini, bağırsaklarda üretilen K2 vitaminlerin fazlası kolayca vücuttan atılır. K vitamininin fazla doz alımı, kanın çok pıhtılaşması, damar tıkanıklığı gibi durumlara, karaciğer fonksiyonlarının bozulmasına neden olabilir.Bu yüzden takviyeleri doktorunuza danışmadan kullanmayınız.

Bunları Biliyor Musunuz?

Antibiyotik ilaçlar, bağırsaktaki K vitamini üreten bakterileri yok edebilir ve ilacın birkaç haftadan uzun süre kullanımı K vitamini seviyelerini düşürebilir. Uzun süreli antibiyotik kullanırken iştahı zayıf olan kişiler, eksiklik açısından daha büyük risk altında olabilir ve bir K vitamini takviyesi alabilir.

Buna ek olarak K vitamini, bazı diğer takviyeler (koenzim Q10, E vitamini dahil) ile etkileşime girebilir. Bu nedenle K vitamini tedavisi mutlaka hekimin doz önerisine göre uygulanmalıdır.

K vitamini yağda çözündüğünden, emilimi artırmak için biraz yağ içeren K vitamini içeren yiyecekler yemek en iyisidir. En sevdiğiniz yeşil yapraklı salataya biraz zeytinyağı gezdirin veya doğranmış avokado ekleyin!

UYARI

Kan inceltici ilaçlar kullanan kişiler, önce bir doktora sormadan ek K vitamini tüketmeye başlamamalıdır.