B12 vitamini nedir? B12 eksikliği nelere yol açar? B12 Eksikliği nasıl tedavi edilir?

B12 Vitamini Nedir?

Kobalamin olarak da bilinen B12 vitamini, suda çözünebilen vitaminlerden biridir. Sinir dokusu sağlığı, beyin fonksiyonu ve kırmızı kan hücrelerinin üretimi için gereklidir.

B12 vitamini çeşitli şekillerde bulunur ve mineral kobalt içerir, bu nedenle B12 vitamini aktivitesine sahip bileşikler topluca "kobalaminler" olarak adlandırılır. Metilkobalamin ve 5-deoksiadenosilkobalamin, insan metabolizmasında aktif olan B12 vitamini formlarıdır.

B12 Vitamini Ne İşe Yarar, Neden Bu Kadar Önemli?

• Enerji üretiminde görev alır.
• Kandaki kırmızı hücrelerin üretiminde görev alır.
• Çinko ve magnezyum gibi minerallerin fonksiyonlarında etkilidir.
• Sinir sisteminin sağlığı, beyin fonksiyonları için gereklidir.
• Kemik iliğinde alyuvar hücrelerinin üretiminde görevlidir.
• Hücrelerin üretilmesini, kendini yenilemesini ve daha uzun yaşamasını sağlar.
• Doğru sindirim, protein sentezi, karbonhidrat ve yağ metabolizması için gereklidir.

B12 Vitaminin Faydaları

• Bağışıklık sisteminin normal fonksiyonuna katkıda bulunur.
• Yorgunluk, halsizlik gibi şikayetleri azaltır.
• Kalp sağlığı,göz sağlığı, el-ayak sağlığı açısından önemlidir.
• Unutkanlığı Önler.
• Hafızayı güçlendirir.
• Psikolojik problemleri önler. 

B12 Vitamini Hangi Yiyeceklerde Bulunur?

B12 vücut tarafından üretilmediğinden, yiyeceklerden veya takviyelerden alınmalıdır.

B12 vitamini sadece hayvansal kaynaklı besinlerden alırız.

• Karaciğer, dalak, ciger gibi sakatatlar
• Balık ve midye, istiridye, karides gibi kabuklu deniz ürünleri
• Et ve tavuk etleri, 
• Süt, yoğurt, peynir, kefir gibi hayvansal ürünler
• Yumurta
• Bazı kahvaltılık gevrekler
• Gıda takviyeleri

B12 Vitamini Değeri Kaç Olmalı?

Hamilelerde ve emzirenlerde günlük B12 vitamini ihtiyacı miktarı daha fazla olmakla birlikte vücudun günlük B12 vitamini ihtiyacı ortalama 2-3 mcg kabul edilir.

Mikrogram (mcg) cinsinden önerilen ortalama miktarlar yaşa göre değişir:

• 0 - 6 aylık bebekler: 0,4 mcg
• 7-12 aylık bebekler: 0,5 mcg
• 1-3 yaş arası çocuklar: 0.9 mcg
• 4-8 yaş arası çocuklar: 1,2 mcg
• 9-13 yaş arası çocuklar: 1.8 mcg
• 14-18 yaş arası gençler: 2.4 mcg
• Yetişkinler: 2,4 mcg (Hamileler:  2.6 mcg, Emzirenler: 2.8 mcg)

B12 vitamininin miktarı testlerde 200 pg/mL ile 800 pg/mL arasında olması beklenmektedir. 

B12 Vitamini Eksikliği Belirtileri Neler?

• Unutkanlık
• Halsizlik, yorgunluk, baş dönmesi
• Kalp çarpıntısı ve nefes darlığı
• Soluk Ten
• Baş Ağrısı
• İştahsızlık
• Kızarık, şişmiş veya iltihaplı bir dil
• Kabızlık, ishal, iştahsızlık veya gaz
• Uyuşma veya karıncalanma, kas güçsüzlüğü ve yürüme problemleri gibi sinir problemleri
• Görme kaybı
• Cilt kuruluğu
• Ağızda çıkan aftlar
• Saç dökülmesi
• Duygu durum bozuklukları (depresyon ve aşırı sinirlilik hali)
• Dikkat eksikliği ve odaklanma sorunu
• Kilo kaybı
• Anemi gibi sağlık sorunları

B12 eksikliği kansızlığa neden olabilir. Pernisiyöz anemi olarak tanımlanan kansızlığa bağlı olarak çarpıntı, efor kapasitesinde azalma, çabuk yorulma ve halsizlik, konsantrasyon bozuklukları ve göz kararması gelişebilir.

Et ürünleri tüketmiyorsanız veya kilo verme ameliyatı geçirdiyseniz B12 seviyenizi  ölçtürünüz ve doktor kontrolünde gerekli tedaviye başlayınız.

B12 eksikliği kimlerde daha çok görülür?

B12 vitamini eksikliğinin birçok nedeni olmakla birlikte vejeteryan beslenme ve kilo verme ameliyatı en önemli nedenlerdendir. 

Bununla birlikte; 

• Et yemeyen, sebze ağırlıklı beslenen vejetaryen kişilerde,
• Alkol alışkanlığı olanlarda,
• Aşırı çay,kahve tüketen kişilerde,
• Zayıflama amaçlı mide-­bağırsak ameliyatı olanlarda
• 50 yaş ve sonrası kişilerde, 
• Yetersiz beslenen küçük çocuklarda,
• Ülser ilaçları ve asit düşürücü ilaç kullananlarda,
• Uzun süre antibiyotik kullanımı sonrası bağırsakta aşırı bakteri çoğalması yaşayan kişilerde,
• Şeker hastalarında
• Mide ilacı kullananlarda, 
• Çölyak veya Crohn hastalığı gibi besin emilimine müdahale eden koşullarda görülme durumu daha fazladır.

Ayrıca, aşağıdaki durumlarda B12 vitamini eksikliği olma olasılıkları daha yüksek olabilir:

• Mide zarınızın inceldiği atrofik gastrit
• Vücudunuzun B12 vitamini emmesini zorlaştıran zararlı anemi
• Crohn hastalığı, çölyak hastalığı, bakteri büyümesi veya parazit gibi ince bağırsağınızı etkileyen durumlar
• Graves hastalığı veya lupus gibi bağışıklık sistemi bozuklukları
• B12'nin emilimini engelleyen bazı ilaçların alımı ( mide ilaçları, bazı diyabet ilaçları)

B12 Vitamini Eksikliği Tedavisi

Gıda takviyesi yanında çoğu zaman oral veya iğne formları ile eksik B12 vitamininin tamamlanması gerekebilir.

Vitamin B12 eksikliği tedavisinde farklı yöntemler vardır. Uygun tedavi yöntemi seçilirken, eksikliğe neden olan durumun tespit edilmesi önemlidir. Altta yatan sebep belirlendikten sonra bu sebebin tedavisi de yapılmalıdır. Örneğin vegan beslenen kişilerde diyetle B12 alımı yetersiz olabilir. Bu kişilerde B12 eksikliği tedavisi yapıldıktan sonra hastalığın tekrar etmemesi için vitamin takviyesi önerilir.

B12 eksikliği tedavisi oral (ağızdan) ve parenteral (enjeksiyon yoluyla) olarak yapılabilir. 

• ORAL TEDAVİ(Ağızdan): Günde 250-1000 mcg (mikrogram) olacak şekilde 1 hafta süreyle her gün, sonra 2 hafta süreyle haftada 2 gün şeklinde daha sonra da haftada 1 kez 1-2 hafta süreyle verilir.  Kontrol için belli aralıklarla B12 düzeyi ölçülmelidir. 
• PARENTERAL TEDAVİ(B12 iğnesi olarak bilinir): Yedi gün süreyle günde 1000 μg dozda parenteral tedavi, iyileşme başlayınca haftalık enjeksiyon sonra ise ömür boyu aylık enjeksiyon; standart önerilen tedavi yöntemi olmuştur. Mide ve bağırsak ile ilgili hastalıklarda B12 emilimi bozuktur. Bu hastalara oral tedavi verilmesi, emilim bozuk olduğundan fayda sağlamaz. 

Sonuç Olarak;

Düzenli et, kümes hayvanları, deniz ürünleri, süt ürünleri ve yumurta tüketerek B12 vitamin eksikliğini önlenebilir. Eğer hayvansal ürün tüketilmiyorsa ya da farklı bir sağlık sorunu olduğunda,  B12 vitamini bir multivitamin veya diğer takviye ve B12 vitamini ile güçlendirilmiş yiyecekler içinde alabilirsiniz.

B12 vitamin takviyesi almaya başlamadan önce doktorunuza başvurunuz.