Tüm bebekler genel olarak aynı dönemlerde bazen bunun bir iki hafta öncesi ya da sonrasında da olsa zihinsel gelişimde aynı değişikleri gösterirler. Bu duruma zihinsel sıçrama denilir. Her sıçramadan sonra bebekler yeni bir beceri edinirler ve bazen bu becerileri beyinleri yeterince geliştikten sonra ancak kullanabilirler. 

Zihinsel Gelişim Sıçrama Dönemleri

Bunlar, doğumun 5. haftasından yaklaşık 20 aylık olana kadar ki on aşamadır. Sıçrama dönemlerinin bebeklerde genelde belirli haftalarda gerçekleştiği kabul edilir ancak bu zamanlar genetik, çevre, cinsiyet, prematüre, erken doğum gibi birçok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir.

Örneğin, bebeğiniz erken doğmuşsa 37.hafta da o zaman bebeğiniz muhtemel bu dönemi 3 hafta sonra yaşayacaktır. 

Zihinsel sıçrama dönemleri şu şekildedir;

• 5. Hafta – Değişen Duyular Dünyası (Sıçrama)
• 8. Hafta – Oluşumlar Dünyası (Atılım)
• 12. Hafta – Yumuşak Geçişler Dünyası (Sıçrama)
• 19. Hafta – Olaylar Dünyası (Sıçrama)
• 26. Hafta – İlişkiler Dünyası (Sıçrama)
• 37. Hafta – Kategoriler Dünyası (Atılım)
• 46. Hafta– Zincirleme Olaylar Dünyası (Sıçrama)
• 55. Hafta – Programlar Dünyası (Sıçrama)
• 64. Hafta – İlkeler Dünyası (Atılım)
• 75. Hafta– Sistemler Dünyası (Sıçrama)

5. Hafta – Değişen Duyular Dünyası (Sıçrama)

• Bebekler çok hızlı büyürler özellikle 4. Veya 5.haftasında bu büyüme daha belirgindir. Bu dönemde algıları değişmeye ve etrafı tanımaya çalışır.
• Etrafındaki nesnelere daha uzun bakmaya başlar. 
• Gece ve gündüz kavramlarını öğrenmeye başlar.
• Aynı zamanda iç organları büyümeye devam eder ve metabolizması gelişir. 
• Dokunulduğunda farlı tepkiler vermeye başlar.
• Gülümsemeye başlar.
• Uyanık olduğu zamanlarda daha fazla uyanık kalmaya başlar.

8. Hafta – Oluşumlar Dünyası (Atılım)

• Bebeğiniz artık çevresindeki dünyayı ve kendi vücudunu tanımaya başlar. 
• Gaz sancılarının başladığı bir dönemdir.
• Boyun kasları giderek güçlenir ve başını daha uzun dik tutmaya başlar.
• Başını yaklaşık 45 derece kaldırabilir. 
• Farklı gelen ışık, gölge gibi oluşumlara dikkatle bakar. (Özellikle odanızın duvarına yansıyan gölgelerden hoşlanacaktır)
• Ellerini ve ayaklarını keşfedebilir ve kollarının, bacaklarının duruşlarını kontrol etmeye çabalar. 
• Kendince ani sesler çıkarmaya başlar. 
• Kolları ve bacaklarıyla etrafındaki nesneleri iterek ve tekmeleyerek kaydırmaya başlayacaktır.

12. Hafta – Yumuşak Geçişler Dünyası (Sıçrama)

• Artık duyularını nasıl kullanacağını öğrenmeye başlar.
• Etrafındaki her şeyi gözleriyle ve bedeni ile takip edebilir.
• Yuvarlanabilir.
• Eline verilen çıngırağı sallayabilir. 
• Işıkların yavaş yavaş sönmesi ya da parlamasından, seslerin yavaş yavaş yükselip alçalmasından çok hoşlanır. 
• Dokunarak hissetmeyi öğrenir.
• Ellerini bir araya getirebilir.

19. Hafta – Olaylar Dünyası (Sıçrama)

• Etrafındaki olayları anlama yeteneği oldukça gelişir. Ve gördüklerini denemeye çalışır.
• Aynaya baktığında tepkiler vermeye başlar.
• İsminin çağrıldığını anlayabilir.
• Ağzına bir şeyler koymaya başlar.
• Anne ve baba ile bağının kuvvetlenmesiyle nerede olduklarını merak eder.
• Karnı doyduğunda emmeyi ya da yemeyi bırakır. 
• Elindeki oyuncakları masaya vurur.
• Sessiz harfleri kullanarak  sesler çıkartmaya çalışır.

26. Hafta – İlişkiler Dünyası (Sıçrama)

• Kollarını, bacaklarını ve vücudunun geri kalanının hareketini koordine etmeyi öğrenir. Daha hareketli hale gelir.
• Saklanan bir şeyleri bulmak için nesnelerin altlarına bakar.
• Nesnelerin içindekileri görmeye çalışır. Etrafa atar.
• Kendisine dikkat çekmek için davranan kişilere ilgi gösterir.
• Destekle ayakta durur.
• Etiket, çıkartma gibi şeyler çok dikkatini çeker.
• Başkalarının ağzına yemek vermeye çalışır.
• Üfler.
• Anne ve babaya kendisinden uzağa gittiğinde ya da odadan çıktığında sinirlenir, ağlar.
• Sesleri diliyle taklit etmeye çalışır.

37. Hafta – Kategoriler Dünyası (Atılım)

Bebeğiniz, nesnelerin nasıl kategorilere ayrılabileceğini kavramaya başlar, temel şekiller ve renkler gibi ayırt edici özellikleri anlar.

• Hareket kabiliyeti oldukça artar.
• Merak duygusu gelişir.
• Çevresindeki kişileri taklit eder.
• Aynada kendisini tanır.
• Oyun, daha fazla sosyal etkileşim, taklit ve şarkı içerecek, kendini ve temel ihtiyaçlarını ve duygularını kelimelerle ifade edecek.
• Beğenmediği şeyleri koklayarak, dokunarak belli eder tepki verir.
• Alkışlamaya başlar.
• Ce- eee oyunları oynamaya başlar.
• Emeklemek için çabalar.
• Önüne koyulan nesne ya da yiyeceklere dokunup ayırt etmeye başlar.

46. Hafta– Zincirleme Olaylar Dünyası (Sıçrama)

Sıçrama zamanlarının en uzun sürdüğü dönemdir ve daha sancılı geçebilir. Yaklaşık 45 gün sürer. Bu dönemde;

• Daha önceki dönemlerde parçalara ayırarak nesneleri tanımaya çalışan bebeğinizin artık tersini yaptığını ve ilk defa parçaları birleştirmeye başladığını göreceksiniz.
• Birbirinin ardı olayları kavramaya başlar. Örneğin, elindeki küplerin nasıl üst üste dizileceğini bilir. Az sayıdaki yapbozları birleştirebilir.
• Oyunları tekrarlayarak oynayabilir.
• İkinci bir lokmayı istemek için “ham” der.
• Sorulduğunda kişileri, nesneleri gösterir.
• Telefonda konuşmak için kulağına tutar.
• Kendi kendine giyinip soyunmaya çalışır.
• Gitmek istediği yeri işaret eder.

55. Hafta – Programlar Dünyası (Sıçrama)

• Dışarı çıkmak istediğinde kıyafetlerini getirir.
• Oyuncakları ile oyunlar kurar onlara banyo yaptırır.
• Annenin yaptığı yemek pişirmek, temizlik yapmak gibi eylemlerini iyice inceleyerek aynılarını yapmaya çalışır. Eline bir bez alarak etrafı silmek, eşyaları suya tutup makineye yerleştirmek gibi.
• Eğer nasıl yapılacağını gösterirseniz kağıt ve kalem alarak resimler çizmeye çalışır.
• Aldığı eşyaları yerlerine koyar.
• Kıyafetlerini alarak giydirilmek ister.
• Yürümek için daha fazla çaba sarf eder, koltuklara tutunarak yürümeye çalışır.
• Daha önce sevdiği yemekleri reddederek daha çok emmek isteyebilir.
• Yaptığı eylemlerin sonucunda ne olduğunu anlamayı öğrenir.

64. Hafta – İlkeler Dünyası (Atılım)

Bebeğiniz 20 aya yaklaşıyor ve bugüne kadar öğrendiği davranışlarını belirli koşullara uyacak şekilde değiştirmeyi öğreniyor. Bu dönemde;

• Dil konusunda yetenekleri artar.
• Farklı jest ve mimikleri taklit etmeye başlar.
• Rol yapmaya başlar.
• Yapacağı adımı düşünür, plan yapar.
• Şarkı mırıldanabilir.
• Sınırları ve “evet”, “hayır” kavramlarını öğrenir.
• Kuralları bozmak için şaka ile anneye yaklaşır.
• Benim ve senin kavramlarını öğrenir.
• İstekleri için talep etmeye başlar. Pazarlık yapmayı öğrenir. Talepleri yerine getirilmediğinde kendini yerlere atarak Öfke nöbetleri olabilir.
• Duygularını sanat ve dil yoluyla ifade etmeye başlar. 
• Paylaşmayı, empati hissetmeyi öğrenir.
• Birlikte bir şeyler yapmayı öğrenmeye başlar. İstediklerini yaptırmayı öğrenir.
• Diğer insanlarla iletişimi ve etkileşimi artar.

75. Hafta– Sistemler Dünyası (Sıçrama)

Bu bebeğinizin geçireceği son ataktır. Bu dönemde;

• Benlik duygusu gelişmeye başlar.
• Kendi kararlarını kendisinin alabileceğinin farkına varır.
• Konuşmada kullandığı kelimeler artabilir.
• Her eşyaya benim diyerek sahiplenebilir. 
• Anneden ayrılmama durumları yaşanabilir.
• Zaman kavramı gelişir.
• Yardımsever, merhametli, dikkatli ya da dürüst gibi davranışların farkındadır. Ve bu davranışları ya da tersini davranmayı seçebilir.
• Çizme becerileri gelişir. Gerçek nesneleri çizmeye çalışır.
• Çok fazla şeye itiraz edebilir ve tepki gösterebilir.
• Büyük bir ailenin parçası olduğunu anlar. Babaanne, anneanne, dede gibi kavramları bilir.
• Yapılan her şeyi kendim yapabilirim diyerek yapmak isteyebilir.

Bebeğiniz diğer bebeklerle farklı zamanlarda farklı davranışlar sergileyebilir. Bebeğinizi kardeşler dahil diğer bebeklerle karşılaştırmamanız önemlidir. Unutulmamalıdır ki her bebek kendine özeldir ve her bebek aynı dönemde aynı oluşumları yaşamayabilir. 
Ancak Çocuğunuzun gelişimi konusunda endişeleriniz varsa, çocuk doktoruna ulaşın. Bir çocuk doktoru, çocuğunuzun gelişimi hakkında endişelenmeniz için bir neden olup olmadığını söyleyebilir ve gerekirse sizi kaynaklara yönlendirebilir.

Peki Bebeğinizin Sıçrama Döneminde Olup Olmadığını Anlamanın Bir Yolu Var Mı?

Bebeğiniz sıçrama döneminde size bazı işaretler verir. Her zamankinden daha huysuz, uyku düzensizliği, daha çok acıkma ya da iştahsızlık, sürekli ağlama, anne ve babaya düşkünlük gibi. Bunun nedeni bebeklerin kendi içlerinde kaygı ve korkuya kapılmalarıdır. Bundan dolayı eskisinden çok daha fazla sevgi ve ilgiye ihtiyaç duyarlar. Sizle olduğunda güvende hissettiği için de kucağınızda huzur bulmak ve içindeki kaygılı durumu atlatmak isterler.

Sıçrama Dönemleri Ne Kadar Sürer?

Bazen yorucu olan bu dönemler birkaç gün ya da birkaç hafta sürebilir. Bununla birlikte her sıçrayış dönemi kazanılan bir yetenekle beraberinde daha huzurlu sakin bir dönemi getirir. Zihinsel gelişim sıçrayış döneminde iken bebeğiniz aynı zamanda büyüme atağı da yaşıyor olabilir. Bebekler ilk iki yılında çok hızlı büyürler ve bazen bu büyüme ataklarında yaşadıkları huzursuzluklar gelişim sıçramaları ile karıştırılabilmektedir.