ÇOCUKLARDA ALT ISLATMA NEDİR?
Çocuğun 5 yaşından büyük, üç ay boyunca haftada en az 2 kez altını ıslatması durumunda alt ıslatma hastalığından söz edilir.
İki tip alt ıslatma vardır;
Primer enürezin: çocuğun gece idrar kontrolünü hiç bir zaman kazanamamasıdır.
Sekonder enürezis: çocuğun 5 yaşını bitirdikten sonra en az 6 aylık bir kuru döneminden sonra yeniden alt ıslatma probleminin oluşmasıdır.
ÇOCUKLARIN ALT ISLATMALARININ SEBEPLERİ NELERDİR?
- Böbrek rahatsızlıkları, ,idrar yolu enfeksiyonları, ateşli hastalıklar
- Tuvalet eğitimine çocuk hazır olmadan çok erken dönemde başlanması
- Tuvalet eğitimi döneminde ebeveynin yanlış tutumu
- Çocukla olan iletişim problemleri
- Ailelevi problemler (Anne baba arasındaki kavgalar, boşanma)
- Çocuğun kardeşinin doğması
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
- Ağır uyku problemleri, uyku apnesi
- Aşırı stres, korku ve güven problemi
- Okulda yaşanılan problemler
- Anne, baba veya herhangi bir yakınlarında alt ıslatma konusunda genetik yatkınlıkların olması.(Her iki ebeveynde gece altını ıslatma öyküsü varsa çocukta görülme sıklığı %77 iken tek bir ebeveynde varsa bu oran %46’ya düşer.)
- Taşınma gibi durumlarda ortam değişikliği yaşanması
Bu sebeplerin yanında biyolojik bazı sorunlar da alt ıslatmaya neden olabilir. Hastaların büyük çoğunluğunda herhangi bir sebep olmamasına rağmen, bu sorunu yaşayanların % 2 veya 3’ünde başka bir hastalığın belirtisi olarak karşımıza çıkablmektedir.
Bu rahatsızlıkların bazıları şunlardır:
Düşük mesane ve mesanede kasılma
Alt ıslatan çocuklarda gece mesane kapasitesinin azaldığı gözlemlenmiştir. Uyumaya yakın aşırı sıvı tüketimi gece alt ıslatma ihtimalini arttırır. Buna ağır uyku da eklenince gece alt ıslatma sorunları yaşanabilmektedir. Vücudumuzun ürettiği ADH hormonu, gece idrar üretimini yavaşlatır. Düşük idrar üretimi normal bir mesanenin gece boyunca idrar tutmasına yardım eder. Fakat ADH isimli hormonun düşük ve yetersiz salgılanması çocuklarda gece üretilen idrar ile mesane kapasitesi arasındaki dengeyi bozmaktadır. Bu da gece çocuğun idrar kontrolünü kaybetmesine neden olur.
Şeker hastalığı
Şeker hastalarının vücudu glikozu ve şekeri düzgün işleyemez. Bu durumda diğer bireylere göre idrar üretimi artışından kaynaklanan alt ıslatma problemi yaşanır.
Üretranın tıkanıklığı
İdrar yollarının bir parçası olan üretranın tıkanık olması mesanede aşırı doluluğa sebep olur. Bu durum da alt ıslatma olarak karşımıza çıkar.
Bunun yanında idrar yolu enfeksiyonu, hipertroid, kronik böbrek yetmezliği, epilepsi gibi rahatsızlıklar da biyolojik sebepler arasında sayılabilir.
ÇOCUĞUMU MESANE KOTROLÜ KONUSUNDA NE ZAMAN DOKTORA GÖTÜRMELİYİM?
- Acil idrara çıkma ihtiyacı ve sıklıkla idrar sızıntısı
- Günde 8 veya daha fazla idrara çıkma (Normalde günde 4 ile 7 kez idrara çıkılır)
- Seyrek idrara çıkma. Günde 2 veya 3 defa idrar boşaltma
- Mesaneyi tamamen boşaltamama
- Geceleri asla kuru olmama
- Yatağı 3 aydan fazla, haftada 2 veya 3 kez ıslatma
- İdrar yaparken ağrı çekme, yanma hissetme
- İdrar yaparken huzursuzluk
- 4 veya 5 yaşına gelmesine rağmen gece ıslak uyanma gibi durumlarda çocuğumuzu doktora götürmeliyiz.
ALT ISLATMA KONUSUNDA NELER YAPILABİLİR?
- Öncelikle ebeveynler, bu sorunun psikolojik mi, yoksa fizyolojik mi olduğunu tespit etmeliler. Özellikle büyük çocuklarda gece yatağı ıslatma önemli psikolojik ve sosyal kaygı kaynaklı olduğu unutulmamalıdır.
- Rahatsızlık böbrek ve idrar yolu kaynaklı ise kullanılacak ilaçlarla bu sıkıntı çok kısa bir sürede tedavi edilebilir.
- Sorun psikolojik ise mutlaka uzmanlardan destek alınmalıdır.
- Bu konuda ebeveynin yaklaşımı son derece önemli olup, incitici, alaycı bir tavır sergilenmemelidir.
- Ebeveynin çocukla iletişimi kuvvetlendirilmelidir.
- Çocuğun yaşına uygun sorumluluklar verip onu cesaretlendirilebilir. Mesela ıslak uyanırsa nevresimini, çamaşırlarını kendisinin değiştirmesine müsade edilebilir.
- Gece belli saatlerde uyandırıp tuvalete götürmek iyi bir yöntem olabilir. Gece tuvalete çocuğu kaldırdığınızda tamamen uyanık olduğundan emin olun. Çünkü tam uyanmayan çocuk uykusunda yaptığını düşünebilir ve bilinç dışı yapılan ygulamalar amacına ulaşmaz.
- Gece tuvalete uyandığında daha rahat hareket etmesi adına engelleyici eşyalar ortadan kaldırılmalı ve gerekirse koridorun ışığı açılmalıdır.
- Uzun süre oturur pozisyonda televizyon izleme, bilgisayar oynama gibi ortamlardan kaçınılmalıdır.
- Çocuğun en geç 3 saatte bir düzenli tuvalete gitmesi ve idrar yapması sağlanmalıdır.
- Asla ceza yöntemi kullanılmamalıdır.
- Varsa ailevi problemler çözülmeli ve huruzlu bir aile ortamı sunulmalıdır.
ALT ISLATMA İÇİN TIBBİ TEDAVİ NASIL YAPILIR?
Birçok çocuk genellikle ergenliğe girdiğinde durum kendiliğinden düzelebilir. Fakat tıbbi bir sorun olması durumunda mutlaka ilaçlı tedavi gerekir.
Bazı antibiyotik ilaçlar tahriş olmuş mesaneyi tedavi edebilir.
ADH hormonunu düzenlemek ve gece idrar üretimini yavaşlatmak için doktorunuz ilaç verebilir.
Diyabet, uyku apnesi gibi altta yatan tıbbı sorunlar incelenip tedavisi yapılabilir.
Sorun tıbbi kaynaklı ise kullanılacak ilaçlarla bu sıkıntı çok kısa bir sürede tedavi edilecektir.
İLAÇ TEDAVİSİ
DESMOPRESSİN: Gece idrar yapımını azaltan ADH hormonuna benzer bir ilaçtır. Başarı oranı çok yüksektir ve hızlı etki gösterir. Yatmadan 30 dakika önce alınır. İlaç aldıktan sonra sıvı kısıtlanır. Fakat ilaç kesildiğinde alt ıslatma yüksek oranda tekrar edebilir.
ANTİKOLİNERJİK İLAÇLAR: İdrar torbasının istemsiz kasılmasını önler, mesane kapasitesini arttırır. İlaç tedavisi için mutlaka doktorunuza başvurarak değerlendirme yapmalısınız.
ALARM TEDAVİSİ
Bu yöntem özellikle gece uyanamama durumunda yaşanan alt ıslatma sorununda etkili olup iç çamaşırı veya çarşafın üzerine konan ıslaklıkla birlikte alarm veren bir mekanızmanın kullanılmasıdır. Çocuk idrar damladığı anda alarmla uyanır ve başarı oranı %60 civarındadır.
PSİKOTERAPİ
Alt ıslatma problemini psikolojik sorunlardan kaynaklanıyorsa psikoterapi oldukça faydalı olmaktadır. Bu konuda uzman terapist eşliğinde bireysel terapi, oyun terapisi veya aile terapisi uygulanabilir.
Buradaki bilgiler bilgilendirme amacıyla yazılmış olup tedavi için mutlaka uzman doktora başvurmanız gerekmektedir.
Kaynak: https://www.niddk.nih.gov